Μινωικός Αρχαιολογικός Χώρος στη Μονή Οδηγήτριας

Μια Ματιά στις Ταφικές Πρακτικές των Πρώιμων Μινωιτών

Το νεκροταφείο της Οδηγήτριας, που βρίσκεται στα Αστερούσια Όρη της νοτιοκεντρικής Κρήτης, παρέχει σημαντικές γνώσεις σχετικά με τις ταφικές πρακτικές και τις κοινωνικές δομές της Πρώιμης Μινωικής (ΠΜ) περιόδου. Ανασκαμμένο στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο χώρος αυτός αποτελείται από δύο θολωτούς τάφους (Α και Β), ένα συγκρότημα δωματίων, αυλές, ένα οστεοφυλάκιο και έναν πιθανό βωμό, που περικλείονται από έναν περίβολο τοίχο.

Τρεις Φάσεις Κατασκευής που Εκτείνονται σε Αιώνες

Η ανάπτυξη του νεκροταφείου χαρακτηρίζεται από τρεις διακριτές φάσεις κατασκευής, που ξεκινούν από την Τελική Νεολιθική περίοδο και εκτείνονται μέχρι τη Μέση Μινωική (ΜΜ) εποχή. Η πρώτη φάση, που χρονολογείται στην ΠΜ Ι, είδε την κατασκευή του Θολωτού Τάφου Α, ακολουθούμενη από τον Θολωτό Τάφο Β και τις σχετικές κατασκευές, όπως τα παραρτήματα και τον περίβολο τοίχο. Κατά τη δεύτερη φάση (ΠΜ ΙΙ), ο Θολωτός Τάφος Β ενισχύθηκε με έναν επιπλέον εξωτερικό τοίχο και ανεγέρθηκε το Ορθογώνιο Κτίριο. Η τελευταία φάση (ΠΜ ΙΙΙ – ΜΜ ΙΑ) έγινε μάρτυρας του επανασχεδιασμού του Ορθογωνίου Κτιρίου και της σταδιακής εγκατάλειψης του Θολωτού Τάφου Α.

Θολωτοί Τάφοι: Κεντρικοί στις Ταφικές Τελετές

Οι θολωτοί τάφοι, κυκλικές κατασκευές με θολωτές στέγες, χρησίμευαν ως οι κύριοι ταφικοί χώροι. Ο Θολωτός Τάφος Α, αν και μικρότερος, περιείχε αδιατάρακτες αποθέσεις κεραμικής της ΠΜ Ι, επιτρέποντας την ακριβή χρονολόγηση. Ο Θολωτός Τάφος Β, αν και λεηλατήθηκε στο παρελθόν, διαθέτει έναν μοναδικό πλήρη εξωτερικό τοίχο, πιθανώς για λόγους ενίσχυσης της δομής ή συμβολικούς λόγους. Και οι δύο τάφοι παρουσιάζουν την είσοδο με τρίλιθο που είναι χαρακτηριστική των θολωτών τάφων της Μεσαράς.

Ορθογώνιο Κτίριο: Περισσότερο από ένα Παράρτημα

Το Ορθογώνιο Κτίριο, που αρχικά αποτελούνταν από έξι δωμάτια, αργότερα αναδιαμορφώθηκε σε μια κατασκευή τριών δωματίων. Η λειτουργία του επεκτάθηκε πέρα από ένα απλό παράρτημα του Θολωτού Τάφου Β, πιθανώς χρησιμεύοντας ως ανεξάρτητο ταφικό κτίριο ή χώρος τελετουργιών. Η εξέλιξη του κτιρίου αντικατοπτρίζει τις μεταβαλλόμενες ταφικές πρακτικές με την πάροδο του χρόνου.

Αυλές: Τελετουργικοί Χώροι για τους Νεκρούς

Οι τέσσερις αυλές στην Οδηγήτρια, ιδιαίτερα η Ανατολική και η Εξωτερική Αυλή, που είναι στρωμένες με πέτρινες πλάκες, πιθανότατα φιλοξενούσαν τελετουργίες που σχετίζονται με τους νεκρούς. Η παρουσία ενός πιθανού βωμού υποδηλώνει περαιτέρω τη σημασία τους στις ταφικές τελετές.

Οστεοφυλάκιο: Τελικός Τόπος Ανάπαυσης

Το οστεοφυλάκιο, ένας λάκκος που περιέχει πολυάριθμα σκελετικά υπολείμματα και κτερίσματα, αποκαλύπτει την πρακτική της δευτερογενούς ταφής. Τα σώματα αρχικά ενταφιάζονταν στους θολωτούς τάφους ή σε πίθους (μεγάλα αποθηκευτικά βάζα) και αργότερα μεταφέρονταν στο οστεοφυλάκιο μετά την αποσύνθεση. Τα περιεχόμενα του οστεοφυλακίου παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για τη δημογραφία, την υγεία και τα ταφικά έθιμα.

Αρχαιολογικός Χώρος: Βασικά Σημεία

• Περίοδος Κατασκευής: Τελική Νεολιθική έως Μέση Μινωική ΙΑ
• Τοποθεσία: Αστερούσια Όρη, νότια-κεντρική Κρήτη
• Διαστάσεις: Δύο θολωτοί τάφοι (περίπου 4,5 μ. και 6 μ. διάμετρος), Ορθογώνιο Κτίριο, αυλές, οστεοφυλάκιο
• Ιστορική Σημασία: Παρέχει πληροφορίες για τις ταφικές πρακτικές της Πρώιμης και Μέσης Μινωικής περιόδου, τις κοινωνικές δομές και τον υλικό πολιτισμό
• Τρέχουσα Κατάσταση: Ανασκαμμένο και προσβάσιμο για επιστημονική έρευνα

Παραπομπές

• Minoan Crete