Φαιστός

Ιστορία

Η κατοίκηση στη Φαιστό ξεκίνησε στη νεολιθική περίοδο, όπως αποδεικνύεται από τα θεμέλια νεολιθικών οικιών, εργαλεία, είδωλα και θραύσματα κεραμικής που αποκαλύφθηκαν κάτω από το ανάκτορο κατά τη διάρκεια ανασκαφών. Ο νεολιθικός οικισμός πρέπει να είχε εξαπλωθεί στην κορυφή του λόφου και στη νοτιοδυτική του πλαγιά. Στα μέσα της 3ης χιλιετίας π.Χ. ξεκίνησε η χρήση μετάλλων, η οποία ευνόησε την ανάπτυξη της πόλης. Η ανάπτυξη συνεχίστηκε μέχρι την ίδρυση και εγκαθίδρυση των μινωικών ανακτόρων (15ος αιώνας π.Χ.). Στις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ., η εξουσία πέρασε στα χέρια βασιλιάδων, οι οποίοι ίδρυσαν μεγάλα ανάκτορα. Το πρώτο ανάκτορο χτίστηκε γύρω στο 1900 π.Χ. και μαζί με τα υπόλοιπα γύρω κτίρια είχε έκταση 18.000 τετραγωνικά μέτρα, λίγο μικρότερη από αυτή του ανακτόρου της Κνωσού. Ο μεγάλος σεισμός που έγινε γύρω στο 1700 π.Χ. ήταν η αιτία της καταστροφής του, όπως και της Κνωσού. Στη θέση του χτίστηκε ένα νέο, πιο επιβλητικό, στο οποίο ανήκουν σήμερα τα περισσότερα από τα αναστηλωμένα ερείπια, ενώ έχουν αποκαλυφθεί και αρκετά τμήματα του πρώτου ανακτόρου, κυρίως στα νοτιοδυτικά. Η μινωική πόλη αναπτύχθηκε γύρω από το ανακτορικό κέντρο σε μια μεγάλη έκταση. Η Φαιστός ήταν η έδρα του ηγεμόνα-βασιλιά που έλεγχε όχι μόνο τον πλούσιο κάμπο της Μεσαράς αλλά και τους οικισμούς της ευρύτερης περιοχής, καθώς και την έξοδο προς τη θάλασσα και τα λιμάνια του κόλπου της Μεσαράς. Μετά την καταστροφή του ανακτόρου (15ος αιώνας π.Χ.), η πόλη της Φαιστού συνέχισε να κατοικείται στους μυκηναϊκούς και γεωμετρικούς χρόνους (8ος αιώνας π.Χ.).

Τους επόμενους αιώνες, η Φαιστός γνώρισε μια νέα περίοδο ευημερίας. Η έκταση της πόλης αυξήθηκε σε σχέση με αυτή της μινωικής. Ήταν μια πλούσια, ισχυρή, πολυάνθρωπη και ανεξάρτητη πόλη. Έκοψε τα δικά της νομίσματα και κατά την ακμή της, η κυριαρχία της εκτεινόταν από το ακρωτήριο Λίθινο έως το ακρωτήριο Μελίσσα και περιλάμβανε τις νησίδες Παξιμάδια με την αρχαία ονομασία Λητώαι. Το κράτος της Φαιστού είχε δύο ισχυρά λιμάνια, τα Μάταλα και την Κομμό προς τα νοτιοδυτικά.

Κατά την ιστορική περίοδο, ο ναός της Ρέας χτίστηκε, νότια του παλιού ανακτόρου. Παρατηρείται χρονολογικό κενό στην κλασική περίοδο, από την οποία δεν έχουν ακόμη αποκαλυφθεί αρχιτεκτονικά λείψανα. Αντίθετα, η ελληνιστική πόλη ήταν εξαιρετικά ευημερούσα. Ένα δείγμα σπιτιών από αυτή την εποχή μπορεί να δει κανείς στη δυτική αυλή (άνω βεράντα) του ανακτόρου. Στα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ. (γύρω στο 160 π.Χ.), η πόλη καταστράφηκε και υποδουλώθηκε από τη γειτονική Γόρτυνα. Αν και δεν εγκαταλείφθηκε αμέσως, η θέση της Φαιστού, χάνει πλέον τη δύναμή της. Ίχνη κατοίκησης από τη βενετική περίοδο είναι διάσπαρτα στην περιοχή. Το σημερινό χωριό Άγιος Ιωάννης στις νότιες παρυφές της αρχαίας πόλης είναι το φτωχό απομεινάρι ενός ένδοξου παρελθόντος.