Εκκλησία της Παναγίας (Παρθένου Μαρίας)

Η Εκκλησία της Παναγίας στο Φόδελε

Η Εκκλησία της Παναγίας βρίσκεται στο χωριό Φόδελε της Κρήτης, στη θέση μιας ερειπωμένης τρίκλιτης βασιλικής του 7ου αιώνα. Η σημερινή εκκλησία χρονολογείται από τις αρχές της δεύτερης βυζαντινής περιόδου (11ος αιώνας) και έχει το χαρακτηριστικό σταυροειδές σχήμα των βυζαντινών εκκλησιών.

Το δάπεδο της βασιλικής ήταν διακοσμημένο με μάρμαρο. Σήμερα, σώζονται τμήματα των εξωτερικών τοίχων και ένα βαπτιστήριο, ενώ υπάρχουν δύο κίονες που έχουν ενσωματωθεί στους τοίχους της σημερινής εκκλησίας. Η ενσωμάτωση των παλαιών τοίχων προκάλεσε την απουσία ορισμένων χαρακτηριστικών, όπως οι διακοσμητικές τυφλές καμάρες στο ανατολικό τμήμα. Στη δυτική πλευρά, η πρόσοψη και οι γωνιακοί χώροι είναι διακοσμημένοι με απλές καμάρες, των οποίων το τόξο τονίζεται από μια οδοντωτή ταινία.

Το σταυροειδές τμήμα της εκκλησίας τονίζεται, καθώς οι βραχίονες είναι πολύ ψηλότεροι από τα γωνιακά διαμερίσματα, ενώ οι δύο πλευρές είναι διακοσμημένες με τόξα που στηρίζονται σε παραστάδες. Ο κυλινδρικός τρούλος έχει οκτώ μονόφωτα παράθυρα με τόξα από τούβλα και κωνική στέγη, όπως συνηθίζεται στις κρητικές εκκλησίες, και περιβάλλεται από οδοντωτή ταινία.

Η αψίδα του ιερού, πολύ μικρότερη από την παλαιοχριστιανική, έχει ένα τρίλοβο παράθυρο με ίσου ύψους λοβούς που στηρίζονται σε μαρμάρινες κολώνες άμβωνα από τη βασιλική. Μικρά μονόφωτα παράθυρα με τόξα και τούβλα ανοίγουν στους βραχίονες του σταυρού και στα γωνιακά διαμερίσματα.

Ο τρούλος στηρίζεται σε τέσσερις κίονες από απλή τοιχοποιία, καλυμμένους με παχύ κονίαμα με χαρακτικά που μιμούνται την λιθοδομή. Το εξωτερικό της εκκλησίας πιθανότατα είχε παρόμοια εμφάνιση, όπως παρατηρείται στις βυζαντινές εκκλησίες του Αγίου Ιωάννη στο Ρουκάνι και του Αγίου Μύρωνα. Τα γωνιακά διαμερίσματα καλύπτονται από σταυροθόλια, σύμφωνα με την παράδοση της Σχολής της Κωνσταντινούπολης. Ένα μαρμάρινο επιστήθιο με ένα μετάλλιο σε σχήμα κουμπιού και ένα πλαίσιο από φύλλα σε σχήμα καρδιάς στις γωνίες σώζεται από το αρχικό τέμπλο.

• Περίοδος κατασκευής: Αρχές δεύτερης βυζαντινής περιόδου (11ος αιώνας)
• Τοποθεσία: Φόδελε, Κρήτη, Ελλάδα

Παραπομπές