Μινωικό Ανάκτορο Μαλίων

Το Ανάκτορο των Μαλίων

Το Ανάκτορο των Μαλίων, που βρίσκεται στη βόρεια ακτή της Κρήτης, ανατολικά του Ηρακλείου, είναι το τρίτο μεγαλύτερο μινωικό ανάκτορο, καλύπτοντας 7.500 τετραγωνικά μέτρα. Το μινωικό του όνομα παραμένει άγνωστο, παίρνοντας το σημερινό του όνομα από μια κοντινή πόλη.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η πρώτη μνημειακή αρχιτεκτονική στον χώρο χρονολογείται από την Πρώιμη Μινωική IIB περίοδο. Αυτό το κτίριο, ή ομάδα κτιρίων, κατασκευάστηκε γύρω από έναν μεγάλο ανοιχτό χώρο και έχει την ίδια ευθυγράμμιση με το μεταγενέστερο παλάτι. Κάτω από αυτή τη δομή έχουν βρεθεί υπολείμματα ακόμη παλαιότερης Πρώιμης Μινωικής IIA αρχιτεκτονικής, που παρουσιάζει απλούστερο στυλ και διαφορετικό προσανατολισμό.

Πιστεύεται ότι το κτίριο της Πρώιμης Μινωικής II δεν ήταν παλάτι με την παραδοσιακή έννοια, αλλά μάλλον μια μνημειώδης αυλή, που σηματοδοτεί τη μετάβαση των τελετουργικών πρακτικών από φυσικά περιβάλλοντα σε δομημένα περιβάλλοντα. Ακόμα και πριν από την κατασκευή του παλατιού, η πόλη είχε επεκταθεί σε 2,58 εκτάρια, με ευρήματα που βρέθηκαν κάτω από το παλάτι και στα βορειοδυτικά. Μερικοί τοίχοι στις δυτικές αποθήκες του παλατιού χτίστηκαν κατά την Πρώιμη Μινωική II περίοδο και αργότερα ενσωματώθηκαν στο πρώτο παλάτι.

Το Παλιό Ανάκτορο

Η ακριβής ημερομηνία κατασκευής του πρώτου παλατιού αμφισβητείται. Η παραδοσιακή άποψη το τοποθετεί στη Μέση Μινωική IB περίοδο (γύρω στο 1900 π.Χ.), η οποία συμπίπτει με την άνοδο μιας ισχυρής ελίτ στην Κρήτη. Ωστόσο, ορισμένοι αρχαιολόγοι υποστηρίζουν μια προηγούμενη κατασκευή στην Πρώιμη Μινωική III-Μέση Μινωική IA περίοδο, καθιστώντας το ενδεχομένως το πρώτο παλάτι στο νησί. Τα στοιχεία για αυτή την προηγούμενη ημερομηνία είναι περιορισμένα, με βάση την ανακάλυψη μιας «τσαγιέρας» και θραυσμάτων κεραμικής μέσα στους τοίχους του παλατιού.

Το Παλιό Ανάκτορο καταστράφηκε στο τέλος της Μέσης Μινωικής IIB περιόδου, πιθανότατα λόγω σεισμού, μαζί με τη γύρω πόλη. Παρά την καταστροφή του, ευρήματα από αυτή την περίοδο δείχνουν τον πλούτο και τη σημασία του Παλιού Ανακτόρου.

Το Νέο Ανάκτορο

Το δεύτερο παλάτι, του οποίου τα ερείπια είναι ορατά σήμερα, χτίστηκε γύρω στο 1650 π.Χ., μοιάζοντας με το παλιό από πολλές απόψεις. Εξυπηρετούσε θρησκευτικές, πολιτικές και οικονομικές λειτουργίες, όπως αποδεικνύεται από την παρουσία περιοδικών, λατρευτικών χώρων και επίσημων διαμερισμάτων. Η κεντρική αυλή, ένα χαρακτηριστικό από το Παλιό Ανάκτορο, είναι προσανατολισμένη βορρά-νότου και έχει διαστάσεις 48 επί 23 μέτρα. Στις βόρειες και δυτικές πλευρές υπάρχουν στοές και στη μέση ένα ασυνήθιστο βωμός.

Ανατολικά της κεντρικής αυλής υπάρχουν καλοδιατηρημένες αποθήκες, η καθεμία με υπερυψωμένο χώρο για πίθους και κανάλι για τη συλλογή χυμένων υγρών. Η «Λότζια», ένα κτίριο που πιθανότατα χρησιμοποιήθηκε για θρησκευτικές τελετές, βρίσκεται βόρεια των περιοδικών. Πίσω του βρίσκεται η Αίθουσα του Θησαυρού, που συνδέεται με μια σκάλα. Άλλα δωμάτια σε αυτήν την περιοχή περιλαμβάνουν μια λεκάνη καθαρμού και μια αίθουσα συνελεύσεων.

Νότια της Λότζιας βρίσκεται η μεγάλη σκάλα, που αρχικά οδηγούσε σε ένα δωμάτιο στον επάνω όροφο. Η Κεντρική Αίθουσα, που χρησιμοποιείται για θρησκευτικούς σκοπούς, βρίσκεται απέναντι από τον βωμό της κεντρικής αυλής. Μια κρύπτη με κίονες, προσβάσιμη από την Κεντρική Αίθουσα, περιέχει δύο μεγάλους κίονες, ο ένας με χαραγμένο διπλό τσεκούρι. Δυτικά αυτής της περιοχής υπάρχει ένας μακρύς διάδρομος με πολλά περιοδικά.

Το νέο παλάτι καταστράφηκε γύρω στο 1450 π.Χ., μαζί με άλλους μινωικούς χώρους στην Κρήτη. Για πάνω από 60 χρόνια, οι εκσκαφείς πίστευαν ότι το παλάτι ήταν υποτελές της Κνωσού, αλλά κάποιοι υποστηρίζουν ότι μπορεί να διατήρησε την ανεξαρτησία του μέχρι το 1600 π.Χ. Το νέο παλάτι, χτισμένο σε κνωσικό στιλ, υποδηλώνει ότι τα Μάλια μπορεί να είχε περιέλθει στον έλεγχο της Κνωσού. Του έλειπαν τα αντικείμενα κύρους, τα διοικητικά έγγραφα και οι τοιχογραφίες που βρέθηκαν σε άλλα παλάτια. Το παλάτι παρήκμασε στην Υστερομινωική ΙΒ περίοδο και τελικά καταστράφηκε.

• Περίοδος κατασκευής: Παλιό Παλάτι: Μέση Μινωική ΙΒ (περ. 1900 π.Χ.), Νέο Παλάτι: Υστερομινωική IA (περ. 1650 π.Χ.)
• Τοποθεσία: Βόρεια ακτή της Κρήτης, ανατολικά του Ηρακλείου
• Διαστάσεις: 7.500 τετραγωνικά μέτρα
• Ιστορική σημασία: Τρίτο μεγαλύτερο μινωικό παλάτι, παρουσιάζει τη μινωική αρχιτεκτονική και τον πολιτισμό, παρέχει στοιχεία για το εμπόριο και τη διοίκηση και έπαιξε ρόλο στις δυναμικές ισχύος του μινωικού πολιτισμού.
• Τρέχουσα κατάσταση: Αρχαιολογικός χώρος, υπό ανασκαφή από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή.