Απεσωκάρι Θολωτοί τάφοι

Βρίσκεται στα Αστερούσια Όρη της Κρήτης, ο Θολωτός Τάφος Α ανασκάφηκε το 1942 από τον August Schörgendorfer. Η αρχιτεκτονική του τάφου είναι μοναδική, με κυκλικό ταφικό θάλαμο και ορθογώνιο παράρτημα. Αυτός ο σχεδιασμός υποδηλώνει ένα σκόπιμο σχέδιο για την προσαρμογή τόσο των πρωτογενών όσο και των δευτερογενών ταφικών τελετών. Ο τάφος χρησιμοποιήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα, από τη Μέση Μινωική ΙΑ έως τη Μέση Μινωική ΙΒ περίοδο.

Ο κύριος θάλαμος του Θολωτού Τάφου Α χρησιμοποιήθηκε για πρωτογενείς ενταφιασμούς, με τα σώματα να τοποθετούνται απευθείας στο πάτωμα. Ωστόσο, λόγω της μακράς χρήσης του τάφου και των επακόλουθων διαταραχών, οι αρχικές θέσεις των ταφών είναι ασαφείς. Τα κτερίσματα που βρέθηκαν μέσα στο θάλαμο περιλαμβάνουν αγγεία, μικροσκοπικά πέτρινα αγγεία και ένα πιθανό θραύσμα λύχνου. Αυτά τα αντικείμενα υποδηλώνουν τελετουργίες που περιελάμβαναν πόση, σπονδές και πιθανώς προσφορές στους νεκρούς.

Οι βοηθητικοί χώροι του Θολωτού Τάφου Α εξυπηρετούσαν διάφορους σκοπούς που σχετίζονται με τις ταφικές πρακτικές. Ο Χώρος Δ, που βρίσκεται στα δεξιά της εισόδου του θόλου, περιείχε σημαντική συγκέντρωση κρανίων και οστών, υποδηλώνοντας τη χρήση του για δευτερογενείς ταφικές τελετές. Η παρουσία μικροσκοπικών πήλινων κυπέλλων και άλλων αγγείων υποδηλώνει ότι οι τελετουργίες κατανάλωσης αλκοόλ συνόδευαν αυτές τις δευτερογενείς ταφές. Άλλοι βοηθητικοί χώροι, όπως το Δωμάτιο Ε, μπορεί να χρησίμευαν ως προσωρινές αποθήκες για την αποσύνθεση των σωμάτων πριν τα λείψανά τους μεταφερθούν στον κύριο θάλαμο ή στο Δωμάτιο Δ.

Το εξωτερικό του τάφου έπαιξε επίσης ρόλο στις ταφικές τελετές. Ένας πλακόστρωτος χώρος με βωμό ανοιχτού χώρου ανακαλύφθηκε ανατολικά του παραρτήματος. Αυτή η περιοχή απέδωσε μικροσκοπικά πέτρινα αγγεία, σκεύη χύτευσης και σκεύη κατανάλωσης και σερβιρίσματος, υποδηλώνοντας ότι εδώ γίνονταν συλλογικές τελετές κατά τη διάρκεια των ταφικών εκδηλώσεων. Η παρουσία ενός μικρού πέτρινου ειδώλου κοντά στο βωμό υποδηλώνει την πιθανότητα τελετουργιών που σχετίζονται με τη γονιμότητα.

Ο Θολωτός Τάφος Β, που βρίσκεται νοτιοδυτικά του χωριού Απεσωκάρι, είναι ένας άλλος σημαντικός πρώιμος μινωικός χώρος ταφής στην περιοχή των Αστερουσίων. Αυτό το ταφικό συγκρότημα, που περιλαμβάνει τον ίδιο τον θόλο και ένα παράρτημα με πολλαπλά δωμάτια, χρησιμοποιήθηκε από την Πρώιμη Μινωική έως τη Μέση Μινωική περίοδο.

Ο ίδιος ο θολωτός τάφος λεηλατήθηκε, αλλά οι βοηθητικοί χώροι παρείχαν πολύτιμες πληροφορίες για τις ταφικές πρακτικές. Το δωμάτιο 1, μια μεταγενέστερη προσθήκη στον θόλο, περιείχε πολλαπλές ταφές και εκατοντάδες σκεύη πόσης, υποδηλώνοντας κοινόχρηστη κατανάλωση αλκοόλ κατά τη διάρκεια των ταφικών εκδηλώσεων. Το δωμάτιο 2 χρησιμοποιήθηκε για ταφές σε λάρνακες (πήλινα φέρετρα), με ενδείξεις βρεφικών ταφών και αντικατάστασης παλαιότερων λάρνακων με νεότερες. Άλλα δωμάτια στο παράρτημα περιείχαν επίσης σκεύη πόσης, υποδηλώνοντας τη χρήση τους σε ταφικές τελετές.

Ένα οστεοφυλάκιο, ένας λάκκος γεμάτος με ανθρώπινα οστά, βρέθηκε δίπλα στο Δωμάτιο 2. Αυτό το οστεοφυλάκιο πιθανότατα χρησίμευε ως αποθήκη για την αναταφή των οστών από προηγούμενες ταφές. Η παρουσία κεραμικών θραυσμάτων που χρονολογούνται στην Πρωτοπαλατιακή περίοδο (Μέση Μινωική) υποδηλώνει ότι το οστεοφυλάκιο χρησιμοποιήθηκε δύο φορές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Βασικά σημεία: Θολωτοί τάφοι Α και Β των Απεσωκαριών

• Περίοδος Κατασκευής: Πρώιμη Μινωική ΙΙ – Μέση Μινωική (περίπου 2600-1700 π.Χ.)
• Τοποθεσία: Περιοχή Αστερουσίων, νότια Κρήτη, Ελλάδα
• Διαστάσεις: Θόλος Α: διάμετρος περίπου 4,85μ., συγκρότημα Θόλου Β: 25μ. επί 14μ.
• Ιστορική σημασία: Πρώιμοι μινωικοί χώροι ταφής που παρέχουν πληροφορίες για τις ταφικές πρακτικές, τις τελετουργίες και την κοινωνική οργάνωση
• Τρέχουσα κατάσταση: Θόλος Α: ανασκαμμένος και μερικώς αναστηλωμένος, Θόλος Β: υπό μελέτη από το Apesokari Tholos Tomb B Study Project

Αναφορές