Η Μονή Ασωμάτων, αφιερωμένη στη Σύναξη των Αρχαγγέλων, βρίσκεται στο κέντρο της εύφορης κοιλάδας Αμαρίου στην Κρήτη. Το σημερινό συγκρότημα χρονολογείται από τα τέλη της Ενετικής περιόδου έως τον 19ο αιώνα, με κάποιες ασύμβατες παρεμβάσεις που έγιναν τον 20ο αιώνα όταν μετατράπηκε σε γεωργική σχολή. Η Mονή, σύμφωνα με την παράδοση, ιδρύθηκε κατά τη δεύτερη βυζαντινή περίοδο, γεγονός που επιβεβαιώνεται από πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες στο καθολικό (κεντρική εκκλησία). Μετά από σχεδόν έναν αιώνα εγκατάλειψης, η Mονή είναι και πάλι ενεργή.
Αρχιτεκτονική Σημασία
Το καθολικό είναι ένα μοναδικό μείγμα αρχιτεκτονικών ρυθμών. Αρχικά μονόκλιτη, βασιλική εκκλησία που χτίστηκε στις αρχές του 14ου αιώνα, μετατράπηκε σε σταυροειδή εκκλησία με τρούλο στις αρχές του 20ου αιώνα. Αυτή η μεταμόρφωση περιελάμβανε την μερική κατεδάφιση της αρχικής κατασκευής, η οποία είχε χτιστεί πάνω στα θεμέλια μιας παλαιότερης εκκλησίας του 10ου αιώνα που είχε καταρρεύσει στον σεισμό του 1303.
Το εξωτερικό της εκκλησίας χαρακτηρίζεται από διπλές, μυτερές τυφλές καμάρες, χαρακτηριστικό γνώρισμα της ύστερης βυζαντινής περιόδου. Η αψίδα του ιερού είναι ημι-εξαγωνική και διαθέτει δίλοβο, μυτερό παράθυρο. Η τοιχοποιία αποτελείται από πελεκημένες πέτρες, συνδυασμένες τοπικά με τούβλα, σε ένα χαλαρό σύστημα κλειστού τύπου. Ο συνδυασμός αρχιτεκτονικών στοιχείων της Ελλαδικής Σχολής με δυτικές επιρροές την κατατάσσει στην ομάδα των λεγόμενων φραγκοβυζαντινών εκκλησιών.
Ιστορική Σημασία
Η Μονή Ασωμάτων έχει μια πλούσια ιστορία συνυφασμένη με το κοινωνικοπολιτικό τοπίο της Κρήτης. Συνδέθηκε με την ευγενή βυζαντινή οικογένεια των Βαρούχα προς το τέλος της Ενετικής κατοχής και φέρεται να κάηκε κατά την οθωμανική κατάκτηση της Κρήτης. Λειτούργησε ως έδρα του Επισκόπου Λάμπης τον 18ο αιώνα και υπέστη εκτεταμένη ανακαίνιση υπό την ηγεσία του Ηγουμένου Μανασσή, ο οποίος εξελέγη Επίσκοπος Λάμπης. Το 1812, ο Οθωμανός Πασάς, κρυφά χριστιανός, κοινώνησε στη μονή. Κατά την επανάσταση του 1821, εγκαταλείφθηκε για μικρό χρονικό διάστημα προτού αναβιώσει και φτάσει στο απόγειό της. Ωστόσο, το 1927, μεγάλο μέρος των κτιρίων και η τεράστια περιουσία της παραχωρήθηκαν για τη δημιουργία γεωργικής σχολής, με αποτέλεσμα τη διάλυσή της.
Τον Μάιο του 2024, μια νέα αδελφότητα πέντε μοναχών μετακόμισε από τη Μονή Σαββαθιανών στη Μονή Ασωμάτων, σηματοδοτώντας την επίσημη επαναλειτουργία της μονής μετά από σχεδόν έναν αιώνα εγκατάλειψης.
Τρέχουσα Κατάσταση
Τα τελευταία χρόνια, η Μονή Ασωμάτων έχει επανασυσταθεί και καταβάλλονται προσπάθειες για την αποκατάσταση του μνημείου από την τοπική μητρόπολη και την αρχαιολογική υπηρεσία. Το μοναστηριακό συγκρότημα, αν και φέρει τα σημάδια της μετατροπής του σε γεωργική σχολή, εξακολουθεί να διατηρεί σημαντικά ιστορικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία. Το καθολικό, με το μοναδικό του μείγμα αρχιτεκτονικών ρυθμών, αποτελεί απόδειξη της μακράς και πολύπλοκης ιστορίας του μοναστηριού.
Επιπλέον Πληροφορίες
- Περίοδος Κατασκευής: 14ος αιώνας (καθολικό), με μεταγενέστερες προσθήκες και τροποποιήσεις.
- Τοποθεσία: 35 χλμ νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου, στην κοιλάδα Αμαρίου.
- Ιστορική Σημασία: Έδρα του Επισκόπου Λάμπης, έπαιξε ρόλο στην επανάσταση του 1821 και αργότερα στέγασε μια γεωργική σχολή.
- Τρέχουσα Κατάσταση: Υπό ανακαίνιση, με ορισμένα κτίρια να χρησιμοποιούνται για γεωργική έρευνα. Η Mονή είναι πλέον ενεργή με μια νέα αδελφότητα.
There are no comments yet.